مثنوی طاقدیس و مثنوی معنوی

author

Abstract:

مثنوی مولوی به عنوان یکی از آثار مشهور عرفانی از دیرباز مرکز توجّه شاعران دیگر بوده است. به همین دلیل، بارها تقلیدهایی از آن صورت گرفته است. یکی از مثنوی‌هایی که به تقلید از آن سروده شده است و از نظر صورت و محتوا شباهت‌هایی به مثنوی مولوی دارد، مثنوی طاقدیس اثر ملاّ احمد نراقی است. این مقاله متضمّن مقایسة این دو مثنوی و نتایج مترتّب بر آن با رویکرد انتقادی است. از نظر عوامل صوری، مقایسة این دو نشان می‌دهد که یکی از عوامل مهمّ تداعی در مثنوی، تداعی بر اساس تشابه است. این نوع تداعی زیرشاخه‌هایی چون تداعی از طریق مضمون، تداعی بر اساس صفت شخصیّت، گفتگوها، خلاصة داستان و نظایر اینها در مثنوی مولوی دارد که این مقاله می‌کوشد تا این موارد تشابه را در مثنوی طاقدیس نیز نشان دهد. از دیگر مواردی که برای وجوه شباهت دو مثنوی می‌توان برشمرد، وزن و قالب دو مثنوی است. همچنین از نحوة آغاز آنها باید یاد کرد که بدون تمهید و در نخستین بیت، با فعل «بشنو» آغاز می‌شوند. از این نظر که آخرین داستان در دو مثنوی ناتمام مانده است، پایان آنها نیز همانند است. شیوة داستان در داستان طاقدیس نیز همانندی‌هایی با مثنوی معنوی دارد. این بررسی نشان می‌دهد که در قیاس داستان‌های مشترک دو منظومه و شیوة داستان‌پردازی آشکارا، مثنوی معنوی بر مثنوی طاقدیس برتری دارد. از نظر محتوا، علاوه بر آنکه موضوعات مختلف عرفانی در این دو مثنوی مطرح شده، برخی از داستان‌های دو منظومه مشترک است و ملاّی نراقی بیت‌ها و مصرع‌هایی قابل توجّه از مثنوی را درج، تضمین و اقتباس کرده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

پیرامتنیت در مثنوی طاقدیس و مثنوی معنوی

مثنوی طاقدیس اثر ملا احمد نراقی به تقلید ازمثنوی معنوی سروده شده و هم‌چون این اثر سترگ درآن موضوعات فراوانی از دیدگاه عرفان و مذهب مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. در این مقاله میزان تاثیر پذیری مشترک حکایات مثنوی طاقدیس (به عنوان زبر متن) و مثنوی معنوی (به عنوان زیرمتن) از قصص قرآنی (به عنوان سر متن) بر مبنای نظریۀ پیرامتنیت ژرار ژنت واکاوی شده است. یافته‌های این مقاله نشان می‌دهد که هم مولا...

full text

زندگی جاوید در مثنوی های حدیقه الحقیقه و مثنوی معنوی

انسان از لحظه شناخت خود و جهان‘خواسته بداند ازکجا آمده و به کجا می رود اندیشه گذر از این جهان همچون گردش روز شب وتغییر فصول‘ بر دل و جانش سایه سیاهی افکنده که نه راه قرار درآن را داشته ونه راه فرار ازآن را.در نگاه شعرای عارف ‘ زندگی جاوید یعنی تحول و تکامل انسان از خاک تا افلاک. به همین خاطر سنایی غزنوی و بعد از او مولوی عاشقانه به توصیف سرای جاوی پرداخته و قیامت را لقاء الهی وبهشت را زمان وص...

full text

سوررئالیسم در مثنوی معنوی

سوررئالیسم جریانی است هنری و ادبی که در ابتدای قرن بیستم درکشور فرانسه آغازشد. سوررئالیست‌ها به وجود عالمی ماورای عالم ماده معتقد بودند و راه رستگاری را در  اشراقاتی می‌دانستند که در طی آن انسان از واقعیت و زندگی عادی خویش می‌برد و به عالم ماورا دست پیدا می‌کند. آنان به ضمیر ناخودآگاه معتقد بودند و از شیوه‌هایی چون نگارش خودکار، هذیان، جنون و خواب و رویا برای ثبت محتویات ضمیر ناخودآگاه استفاده ...

full text

احیای علم در مثنوی معنوی

از مسائلی که در سنّت تصوّف و عرفان اسلامی به آن توجّه بسیار شده است، مسأله علم و دانایی است و شؤون و مراتب آن و تفاوت دانایی حقیقی از نادانی‏ای که خود را دانایی می‏نماید و اینکه چگونه می‏توان به این دانایی حقیقی رسید. از این‏رو یکی از مساعی اصلی عارفان مسلمان، خصوصاً به هنگامی که علوم دیگر به نام علم مشهور می‏شوند، احیای علم حقیقی است. کتاب احیاء علوم الدین امام محمّد غزالی یکی از نمونه‏های...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 17  issue 58

pages  91- 114

publication date 2014-02-20

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023